ԻՄ ՈՒՂԻՆ

Երբ առաջին քայլերն էի կատարում կյանք մտնելու ճանապարհին, իմ դեմ քարեղեն մի պատնեշ կանգնեց` ամուր, անխորտակ: Ես հուսահատ կանգնել, ելք էի փնտրում:

-Շրջանցիր,- լսեցի այս ու այն կողմից,- այդպես երկար կլինի, սակայն հանգիստ, առանց գլխացավանքի:

-Ոչ,- ասացի,- ես պիտի փշրեմ այս ժայռը, այս քարեղեն պատնեշը և անպայման ուղիղ պիտի գնամ:

-Խենթ է, խելքն ու խրատը, նույնիսկ մարդկանց տարիների փորձը օգուտ չեն բերի նման կամակորներին,- ասացին ու հեռացան:

Իսկ ես համառորեն կռվեցի արգելակող պատնեշի դեմ, փշրեցի քարերը, քանդեցի պարիսպը: Արյունոտվեցին ձեռքերս, փոշի ու արցունք կուլ տվեցի, քրտնած, հոգնած ու դադրած հարթեցի իմ ճանապարհի առաջին հատվածը, կատարեցի առաջին քայլերը:

-Համառն է,- ասացին,- անկոտրում, աննահանջ: Բայց փորձանք կբերի մի օր իր գլխին:

-Փորձանքի մասին կարելի է մտածել, բայց վախենալ դրանից` երբեք: Կռվի ելած մարդու համար վախկոտությունը պարտություն է,- ասացի ու շարունակեցի ինձ բաժին ընկած ճանապարհը: Քայլեցի ուղիղ, վստահ, անվարան, քայլեցի աննահանջ: Եվ ահա մի հսկա փոս: Ի՞նչ անել:

-Ոտնահետքեր կան, դրանցով իջիր և բարձրացիր դրանցով,- դարձյալ խորհուրդ տվեցին ինձ:

-Ուրիշի ոտնահետքերն ինձ համար չեն: Իմ ճանապարհի տերը ես եմ,- ասացի ու գործի անցա: Աշխատեցի անդադրում, առանց հանգստի, առանց ավելորդ խոսակցությունների ունկն դնելու: Լցրեցի փոսը, հարթեցի ճանապարհս ու առաջ քայլեցի:

Շատերը չհավատացին իրենց աչքերին, իրենց տեսածին ու լսածին:

-Դրսից օգնություն ստացած կլինի: Մի մարդու գործ չէ, մի տարվա գործ չէ, առանց օգնական մեծ ուժի հնարավոր չէ,- ասացին:

-Թող խոսեն,- ասացի,- ով ինչպես կարող է, ով ինչքան կարող է, ով որտեղ կարող է:

Ու քայլեցի առաջ: Գնացի այնպես, ինչպես սկսել էի:

-Մեր օրերում դա անհավատալի է, անհնար, անհասկանալի,- ասում էին:

Իսկ ինձ համար ահա մի նոր փորձություն: Փշերն ու մացառները դժվարացրին իմ ուղին, նույնիսկ անհնար դարձրին իմ ընթացքը:

-Կռացիր,- ասացին,- կամ սողալով գնա, այլապես կխճճվես, կկորչես այս անանցանելի փշերի ու մացառների մեջ: Քեզ նման շատերն են համառել ու զղջացել:

-Թեկուզ զղջամ,- ասացի,- թեկուզ խճճվեմ ու կորչեմ, միևնույն է, վիզ չեմ ծռի, գլուխս չեմ խոնարհի, չեմ կռանա ու սողալով չեմ գնա...

-Հպա՜րտ է,- ասացին,- ինքնասե՜ր, հավատը` ամո՜ւր, հույսը` անսպա՜ռ...

Ահա այսպես` քարեր փշրելով, ծեծելով ու ծեծկվելով, դարուփոս հարթելով քրտինք թափեցի անքանակ, փուշ ու մացառ տրորելով արյունոտեցի ձեռք ու ոտք և արդեն մոտեցել եմ իմ ճանապարհի վերջնագծին:

Հետ եմ նայում անցած այդ ուղուս, նայում եմ ու չեմ ափսոսում, որ այդպես եմ քայլել: Իմ կորցրածը ոչինչ է եղել, իմ շահածը` մարդկային հպարտություն, մարդկային արժանապատվություն:

Դրանով միայն հարո՜ւստ եմ եղել, դրանով միայն` հպա՜րտ...